John Lennon leeft in Tsjechië

In Praag bevindt zich de John Lennon-muur, ter nagedachtenis van deze wereldberoemde singer-songwriter en vredesactivist. Hoewel The Beatles nooit in Tsjechië zijn geweest, voelen de Tsjechen toch een sterke band met hun muziek, die voor hen altijd symbool heeft gestaan voor vrede en vrijheid. In dit artikel geef ik je een inkijkje in het hoe en waarom van deze relatie tussen John Lennon en de bevolking van Tsjechië. John Lennon en Tsjechie

Alle tijd is waardevol

Toen de man van een dierbare vriendin overleed, stond de volgende tekst op de rouwkaart: “Čas, jehož marnění sis užil, není ztracený”. Vertaald naar het Engels staat dit voor “Time you enjoy wasting is not wasted time” – een uitspraak die vaak aan John Lennon wordt toegeschreven. Lennon is niet de eerste die dit gezegd heeft, maar wél degene die de uitspraak beroemd heeft   

Op het oog wellicht een opvallende tekst op een Tsjechische rouwkaart, maar als je op de hoogte bent van de band die de Tsjechen voelen met John Lennon en The Beatles, kun je hem gemaakt.  beter plaatsen.

Muziek uit het vrije westen

De echtgenoot van de eerdergenoemde vriendin was huisarts in Žacléř en volgde zijn opleiding tot arts ten tijde van het communistische regime van Tsjecho-Slowakijke. In deze periode waren veel zaken verboden en was er uiteraard weinig sprake van vrijheid. De Engelse en Amerikaanse popmuziek uit die tijd, waaronder die van The Beatles, werd in de studentenwereld van toen grijsgedraaid: het luisteren naar deze muziek gaf een gevoel van verbondenheid met het vrije westen. Een gevoel dat voor de Tsjechen op dat moment als het best haalbare alternatief voor daadwerkelijke vrijheid diende…

Blijvende verbondenheid

Aan het slot van de uitvaart van de bevriende huisarts werd ook muziek van The Beatles gedraaid, wat de verbondenheid van de Tsjechische bevolking met deze muziek onderstreept. Ook in mijn contact met andere Tsjechen komt de voorliefde voor de westerse popmuziek steeds weer naar voren. Het is dan ook niet zo verwonderlijk dat er in Praag zelfs een muur staat die naar John Lennon is vernoemd. Oorspronkelijk werd deze muur, aan het Velkopřevorské-plein, de Klaagmuur genoemd. Mensen lieten er boodschappen achter voor hun geliefden. Na de dood van John Lennon in 1980 kreeg de muur een nieuwe betekenis. 

John Lennon in Tsjechie een symbool van verzet

Met name jonge mensen herkenden in Lennon een voorvechter van gelijkwaardigheid en vrijheid en vrede voor iedereen. Zij kozen de muur uit als plek waar ze zijn pacifistische gedachtegoed na zijn dood levend konden houden. Voor hen werd de muur een symbool van verzet tegen het communistische bewind. Steeds als de boodschappen op de muur door de machthebbers werden overgeschilderd, werden er dezelfde nacht alweer afbeeldingen van bloemen en poëtische teksten op aangebracht. En dat terwijl er een gevangenisstraf op dergelijke acties stond! 

In 1988, vlak voor de Fluwelen Revolutie, leidden de boodschappen van de veelal jonge Tsjechen op de muur nog tot een heftige confrontatie tussen honderden studenten en de veiligheidspolitie op de nabijgelegen Karelsbrug. 

Liefde, vrede en vrijheid

Als je in Praag bent, is de John Lennon-brug een plek die je zeker moet bezoeken. De muur bevindt zich nabij het Kampa-eiland, dat je kunt bereiken via de trappen aan het eind van de Karelsbrug. In 2014 schilderde een groep kunststudenten de muur volledig wit; het enige wat resteerde was de tekst ‘Wall is over’. Inmiddels staat de muur weer helemaal vol met afbeeldingen en teksten die verwijzen naar Lennons boodschap over liefde, vrede en vrijheid. De tekst ‘Wall is over’ is veranderd in ‘War is over’ (uit de titel van de Lennon-song ‘Happy Xmas/War Is Over’). Ook deze woorden zijn een verwijzing naar de popmusicus en activist die voor de Tsjechen nog altijd een bijzondere betekenis heeft.