8 dingen die je vast nog niet wist over de Karelsbrug in Praag

Jellie Banga

Vele bruggen overspannen de Moldau, maar de Karelsbrug in Praag is zonder twijfel de bekendste. Deze link tussen de Praagse Oude Stad en Malá Strana is een sterk staaltje middeleeuwse bouwkunst. Als kunstwerk en historische hoogtepunt is deze beroemde brug terecht een van de belangrijkste bezienswaardigheden van Tsjechië. In dit artikel vertel ik je een aantal dingen die je vast nog niet wist over deze Praagse ‘must see’!

Magisch getal van Karelsbrug in Praag

Aan de oostzijde van de brug (aan de kant van de Oude

Stad) zijn in de toren de cijfers 135797531 gekerfd en dat is niet zomaar een getal. Als je het omdraait, staat er precies hetzelfde: de datum en de tijd waarop de eerste steen van de brug werd gelegd (9 juli 1357 om 5.31 uur). De astrologen uit de tijd van de bouw hadden bepaald dat dit het beste moment was om de bouw te starten.

In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, is de Karelsbrug niet de oudste stenen brug in Europa. Zelfs in Tsjechië bestaat een ouder exemplaar: de brug in Pisek, die werd gebouwd aan het einde van de dertiende eeuw.

Zonnig toeval op de Karelsbrug

Tijdens de zonnewende (tussen 20 en 22 juni) zakt de zon direct boven de Sint Vitus-kathedraal. Als je bij de eerdergenoemde oostelijke toren staat, kun je vanaf ongeveer een uur voor zonsondergang de zon de kerk zien naderen en dan precies achter de top van de belangrijkste toren zien zakken. Sommigen zeggen dat dit toeval is. Keizer Karel IV had echter een meer dan gemiddelde belangstelling voor astrologie, dus de kans is groot dat dit effect wel degelijk was ingecalculeerd bij de bouw. Niet voor niets positioneerde Petr Parléř, de architect van de brug en de kathedraal, de brug in een iets andere hoek dan die waarin de oorspronkelijke Judithbrug in 1357 werd geplaatst.

Eerbetoon aan keizer Karel IV

Oorspronkelijk heette de Karelsbrug de Stenen Brug, omdat het destijds de enige brug van steen was in de stad. Toen er meerdere stenen exemplaren werden gebouwd, werd hij omgedoopt tot de Praag Brug. Pas in de negentiende eeuw kreeg de brug zijn huidige naam, als eerbetoon aan Keizer Karel IV en als deel van de Tsjechische Nationale Revival-beweging. Ook het Nationaal Theater en het Nationaal Museum kwamen uit deze beweging voort.

Priester die niet wilde klikken

Hoe mooi de Karelsbrug ook is, er heeft zich heel wat leed afgespeeld. Marktkooplui de rommelden met valse gewichten en maten werden hier in het verleden bijvoorbeeld in het openbaar afgestraft en in een rieten mand in de Moldau ‘gedipt’. Johannes van Nepomuk (Jan Nepomucký) is het bekendste voorbeeld van dit soort afstraffingen. Deze priester werd in 1393 in de rivier gegooid, omdat hij naar verluidt weigerde de biechtgeheimen van de koningin, Sophia van Beieren, aan koning Wenceslaus IV van Bohemen door te spelen. De koning zou hem daarom hebben laten martelen en verdrinken in de rivier.  Na zijn verdrinking kwam zijn lichaam ’s nachts bovendrijven, omgeven door vijf sterren. In 1729 werd hij door de katholieke kerk heiligverklaard.

Verzonnen bijgeloof

Op de brug staat sinds 1683 een

bronzen beeld van de hiervoor genoemde Johannes van Nepomuk. Heel wat mensen hebben sindsdien over de plaat gewreven die zijn martelaarschap noemt, omdat dat geluk zou brengen. Een andere plaat vlakbij, die een hond toont, trekt ook menig bijgelovig toerist. Dat het wrijven over deze plaat geluk brengt, schijnt echter een verzinsel van studenten te zijn – dit wordt overigens ook wel beweerd van de Nepomuk-plaat. Studenten zouden deze legende in de wereld hebben gebracht na de Fluwelen Revolutie.

Man met baard

Aan de oostkant van de brug bevindt zich stroomafwaarts een reliëf van een stenen hoofd in de wallenkant dat bekend staat als Bradáč (‘man met baard’). Bradáč houdt al eeuwen het waterpeil van de Moldau in de gaten; in de middeleeuwen vertrokken mensen naar hoger gelegen delen van de stad als het water tot zijn baard kwam. Tijdens de heftige overstromingen in 2002 stond deze bebaarde man maar liefst twee meter onder water.

Overtuigende kopieën

De meeste beelden op de Karelsbrug zijn replica’s van de oorspronkelijke exemplaren die met de opkomst van de barok een plek kregen op de brug. Vanwege de regelmatige overstromingen van de Moldau is de brug een gevaarlijke plek voor dergelijke kunstwerken. Bovendien staat zandsteen niet bekend om zijn duurzaamheid bij plaatsing in de open lucht. Vandaar dat de originelen zijn verwisseld voor overtuigende kopieën.

Navalis-festival

Als je in mei in Praag bent, kijk dan vooral of je Navalis mee kunt maken, een jaarlijks festival op en rondom de brug ter nagedachtenis van de eerdergenoemde Johannes van Nepomuk. Deze priester wordt gezien als de beschermheilige van de Tsjechische waterwegen. De Navalismis en -processie trekken honderden pelgrims van over de hele wereld. Verder is er een parade met Venetiaanse gondeliers, een drakenbootrace, landen er parachutisten en is er een barokconcert. Een licht- en vuurwerkshow vormt de afsluiting van dit jaarlijkse festijn.

Loop je over de Karelsbrug, dan loop je over een brug van mysteries en legenden. Zo werd al heel lang beweerd dat er een gouden zwaard in is begraven, dat in tijden van nationale strijd door heldhaftige geesten wordt opgeëist. Tijdens een renovatie aan het begin van deze eeuw werd echter geen zwaard aangetroffen en ook van alle andere legendarische schatten die zich in de brug zouden bevinden, werd geen spoor aangetroffen. Maar de mysterieuze verhalen blijven – gelukkig maar!