Klooster van Želiv: tijdreis door geschiedenis en architectuur

Tijdens mijn reis door Vysočina ontdekte ik een van de meest intrigerende plekken die ik ooit heb bezocht: het klooster van Želiv. Dit indrukwekkende historische complex, opgericht in de 12e eeuw door hertog Soběslav, biedt een fascinerende duik in eeuwenoude geschiedenis en architectuur. Gelegen in het schilderachtige dorpje Želiv, op slechts 18 kilometer van Pelhřimov, vormt het een unieke mengeling van spirituele en culturele rijkdom. 

Het klooster van Želiv is nog steeds volledig in gebruik, wat het extra bijzonder maakt. Naast de rijke geschiedenis en indrukwekkende architectuur, worden er nog altijd kerkdiensten gehouden, elke zondag en dagelijks een korte mis. Het klooster combineert op unieke wijze spiritualiteit met modern comfort. Je kunt hier niet alleen genieten van de serene omgeving, maar ook van een luxe hotel met wellnessfaciliteiten. De omliggende natuur is ideaal voor fietsen en wandelen, waardoor het klooster een ware oase van rust is, perfect voor een ontspannen en inspirerend verblijf. 

Een rijk verleden vol ups en downs

Het klooster heeft een dynamische geschiedenis die weerspiegelt in zijn architectuur. Oorspronkelijk gebouwd in de romaanse stijl, werd het na een verwoestende brand herbouwd in de gotische stijl. Ondanks de verwoestingen tijdens de Hussietenoorlogen, kende het klooster steeds weer een heropleving. Vooral in de 17e eeuw, onder leiding van abt Siard Falco, beleefde het klooster een periode van hernieuwde bloei. Het meest indrukwekkende hoofdstuk vond plaats in de vroege 18e eeuw, toen de beroemde architect Jan Blažej Santini-Aichel het klooster herbouwde in barokgotische stijl. Zijn meesterwerk, met name het prachtige Santini-trappenhuis in de zuidelijke toren van de kloosterkerk, maakte een blijvende indruk op me.

Jan Blažej Santini-Aichel: een architect met uitzonderlijk talent

Santini-Aichel was een architect die de Tsjechische architectuur diepgaand beïnvloedde met zijn unieke barokgotische stijl. Geboren in 1677 in een steenhouwerfamilie, reisde hij naar Italië om het werk van Francesco Borromini te bestuderen. Deze invloed is zichtbaar in zijn voorkeur voor stervormige structuren en complexe symboliek. Ondanks zijn fysieke beperkingen slaagde hij erin om meesterwerken te creëren zoals de Bedevaartskerk van Sint-Johannes van Nepomuk en het premonstratenzersklooster van Želiv. Hoewel Santini-Aichel op jonge leeftijd overleed, leeft zijn erfenis voort, zelfs in de naam van asteroïde 37699 Santini-Aichl.

Moderne geschiedenis en donkere tijden

Het klooster kende ook minder glorieuze tijden. Tijdens de communistische heerschappij in de jaren 1950 werd het omgevormd tot een interneringskamp voor ongewenste geestelijken en van 1957 tot 1992 functioneerde het als psychiatrisch ziekenhuis. Gelukkig biedt de expositie in het Trčkův-kasteel een blik op deze periode, met originele foto’s en voorwerpen die deze sombere geschiedenis belichten.

Hedendaags bezoek aan een historisch erfgoed

Vandaag de dag is het klooster van Želiv een levendig centrum voor geestelijk en cultureel leven. Tijdens mijn bezoek genoot ik van verschillende activiteiten die het klooster tot leven brengen:

• Interactieve rondleidingen en speurtochten: Zowel jong als oud kunnen op een speelse en leerzame manier de rijke geschiedenis van het klooster ontdekken. Er zijn speciale kindertours en educatieve programma’s voor scholen.
• Kloosterbier proeven: In de eeuwenoude kloosterbrouwerij kun je ambachtelijke bieren proeven, bereid volgens geheime recepten die al generaties lang worden doorgegeven.
• Psychiatrie-expositie (1956-1992): Deze tentoonstelling biedt een fascinerende kijk op de geschiedenis van het psychiatrisch ziekenhuis, compleet met originele foto’s en objecten.
• Tentoonstelling van Tsjechoslowaakse motorfietsen: Bewonder klassieke motoren van iconische merken als Jawa en Ogar, en leer over de geschiedenis van de bijenteelt.
• Kloosterbibliotheek: De bibliotheek herbergt meer dan 25.000 boeken, waaronder middeleeuwse manuscripten en vroege drukken uit de 15e eeuw.

Verken de natuur rondom het klooster

Wat mijn bezoek extra bijzonder maakte, was de mogelijkheid om het klooster te verkennen via de prachtige wandel- en fietspaden die door de Vysočina-regio slingeren. Het klooster ligt middenin een natuurrijke omgeving en is bereikbaar via een netwerk van routes die perfect zijn voor zowel wandelaars als fietsers. Deze paden bieden niet alleen een prachtig uitzicht, maar ook een kans om de serene natuur van Vysočina te ervaren, waarbij je onderweg misschien een glimp opvangt van de rijke flora en fauna die deze regio kenmerken.

Foto: Het klooster omringd door de prachtige natuur van de regio Vysočina, zeliv.eu

Overnachten in het Hotel Klášter Želiv

Tijdens mijn verblijf overnachtte ik in het Hotel Klášter Želiv. Dit was een unieke ervaring om het historische klooster van Želiv in alle rust en comfort te ervaren. Gevestigd in een barok gebouw van de voormalige abdij van het premonstratenzersklooster, ligt het hotel in een serene omgeving aan de samenvloeiing van de rivieren Trnávka en Želivka, op slechts 10 kilometer van de snelweg D1 - afrit 90 (Humpolec). Het resort biedt niet alleen comfortabele accommodatie, maar ook een scala aan voorzieningen zoals een wellnesscentrum, een kloosterrestaurant en een eigen brouwerij. Het is een ideale locatie voor zowel zakelijke als culturele evenementen, met mogelijkheden voor rondleidingen, een rijk cultureel programma en nog veel meer.

Een bezoek aan het klooster van Želiv is een unieke kans om de rijke geschiedenis van Tsjechië te verkennen, met een kijkje in prachtige architectuur, boeiende exposities en de rustgevende omgeving. Het klooster is het hele jaar door geopend voor bezoekers, en zowel in het hoogseizoen als buiten het seizoen worden dagelijks (behalve op maandag) rondleidingen georganiseerd.