Alfons Mucha's Slavische Epos in Praag

Alfons Maria Mucha (1860 - 1939) was een Tsjechische schilder, illustrator en graficus. Hij woonde in Parijs tijdens de Art Nouveau-periode, ook wel bekend als het Modernisme, of Jugendstil. Mucha was met name bekend door zijn theateraffiches en de illustraties die hij maakte voor tijdschriften. Op 57-jarige leeftijd heeft hij twintig schilderijen gemaakt, die de geschiedenis van alle Slavische volkeren uitbeelden. Naar eigen zeggen waren deze schilderingen zijn meest belangrijke werken.

Van Mucha-stijl tot Art Nouveau

De kenmerkende stijl van Alfons Mucha werd eerst simpelweg de Mucha-stijl genoemd, maar vond later bekendheid als Art Nouveau (Frans voor nieuwe kunst). De stijl is te herkennen aan afbeeldingen van mooie, gezonde en jonge vrouwen in neoklassieke jurken. Zij zijn vaak gekleed in jurken uit de jaren dertig, met daaromheen weelderige bloemen die soms een aureool om de hoofden van de vrouwen vormen. 

Het vroege leven van Alfons Mucha

Mucha werd geboren in het kleine stadje Ivančice in het zuiden van Moravië, op 24 juli 1860. Toentertijd was dit een provincie van het Oostenrijkse keizerrijk, wat nu bekend staat als een regio van de Tsjechische Republiek. 

Alfons Mucha was van jongs af aan gezegend met een buitengewoon talent. Hij blonk niet alleen uit in artistieke bezigheden, maar toonde ook grote muzikale bekwaamheid - vooral in zingen en vioolspelen. Ondanks talrijke afwijzingen in zijn leven liet hij zijn passies nooit varen, wat hem uiteindelijk beloonde toen hij door het maken van letters voor grafstenen onder de aandacht kwam van graaf Eduard Khuen Belasi. Dit leidde tot twee monumentale kunstwerken, waaronder muurschilderingen in opdracht van de graaf in kasteel Emmahof (dat vlakbij Hrušovan ligt) en later opnieuw als eerbetoon aan Belasi’s ouderlijk huis in Tirol. Helaas werden de schilderingen in kasteel Emmahof enkele decennia geleden door brand verwoest, maar kleinere versies zijn nog steeds te bewonderen in het museum van Brno.

Graaf Belasi, vastbesloten om Mucha een formele opleiding te geven die past bij zijn talenten, financierde het collegegeld en de kosten van levensonderhoud van de jonge kunstenaar. Dankzij deze steun ontwikkelde Mucha een ongeëvenaarde passie voor schilderen voordat hij in 1887 op aandringen van de Beierse autoriteiten naar Parijs verhuisde, waar hij enkele van de meest iconische werken uit de geschiedenis zou maken. 

Nadat hij tijdens zijn studie in Parijs had geproefd van de kunstwereld, werden Mucha's passie en talent al snel erkend. Hij werd illustrator voor het weekblad La Vie populaire en Le Petit Français Illustré. Met zijn steeds groeiende creativiteit begon hij ook ingewikkelde boekillustraties te ontwerpen.

 Sarah Bernhardt en Gismonda

Doordat kunstenaar Alfons Mucha de vrijheid kreeg om een levensgrote poster te maken met de illustere toneelactrice Sarah Bernhardt in haar Byzantijnse adellijke vrouwenkostuum versierd met een orchideeëntooi en bloemenstola, schoot zijn carrière omhoog. Er ontstond een ongelooflijke vraag naar deze posters - Champenois' drukkerij aan de Boulevard Saint Michel drukte duizenden exemplaren. En daar bleef het niet bij; ook latere werken van Mucha met afbeeldingen van de geliefde Bernardt waren zeer gewild.

Het levenswerk van Alfons Mucha

De werkelijke passie van Alfons Mucha is terug te zien in zijn Slavisch Epos, een cyclus van twintig monumentale schilderijen waarvoor hij zich liet inspireren door de Slavische mythologie en de geschiedenis van het Tsjechische volk. Bijna twintig jaar lang werkte Mucha aan dit Slavische Epos (Slovanská Epopej) – ruwweg de tweede helft van zijn artistieke loopbaan.

Het idee voor het Slavisch Epos ontstond in 1899, toen Mucha in opdracht van de Oostenrijks-Hongaarse regering voor de Wereldtentoonstelling in Parijs in 1900 het interieur van het paviljoen van Bosnië-Herzegovina ontwierp. Als voorbereiding van deze opdracht reisde hij veel door de Balkan, deed onderzoek naar de geschiedenis en gewoonten in deze regio en observeerde het leven van de Zuid-Slaven die er leefden. In die periode kreeg hij inspiratie voor een nieuw project: het creëren van een epos voor alle Slavische volkeren, dat lief en leed van zijn eigen volk en dat van alle andere Slaven zou portretteren. 

Sieraden

Naast het maken van illustraties, prenten en schilderingen, had Mucha ook een passie voor het ontwerpen van sieraden. Hij heeft een boek uitgegeven met uitgebreide ontwerpen voor broches en andere sieraden. Ook heeft hij juwelen ontworpen voor zijn werkgeefster, Sarah Bernhardt en geholpen bij het interieurontwerp van de juwelenwinkel  van Georges Fouquet. 

Het Mucha Museum in Praag

Het Mucha Museum in Praag biedt een prachtige indruk van de kunstwerken van Alfons Mucha. Het museum herbergt honderden affiches, waaronder 'Gismonde', en diverse schetsen, tekeningen, illustraties voor boeken, postzegelontwerpen en olieverfschilderijen. Bovendien kun je een kijkje nemen in de perfect nagebouwde Parijse studio van Mucha, compleet met origineel meubilair. Last but not least kun je een indrukwekkende, halfuur durende video bekijken over zijn leven en werk. 

Waar is het Slavisch Epos nu?

In juli 2021 ging het Slavische epos terug naar het kasteel van Moravsky Krumlov en zal daar zeker vijf jaar (of korter) blijven. Jarenlang was er een juridische strijd aan de gang. Zowel Praag als Moravský Krumlov, een stad in Zuid-Moravië, beweerden dat Mucha's Slavisch Epos van hen waren. Aan dit gekibbel is nu een einde gekomen en het Slavische Epos krijgt een nieuw thuis in het Savarin-paleis in Praag.

Voor alsnog is het epos te bezichtigen in het kasteel van Moravsky Krumlov, maar voor 2026 zullen zij worden verhuisd naar het Savarin-paleis in Praag.