Immaterieel Erfgoed Tsjechië | Unesco

Tsjechië staat bekend om zijn adembenemende historische kastelen, bruisende moderne steden en pittoreske dorpjes. Maar als je je verdiept in wat dit land te bieden heeft, ontdek je een schat aan ongelooflijk immaterieel erfgoed. Muziek, dans, iconische ambachten, traditionele gebruiken en talen. Tsjechië heeft het allemaal. Unesco kent zowel materiële, als immateriële erfgoedlijsten en is op beide te vinden.

Van majestueuze berglandschappen tot glooiende heuvels bezaaid met middeleeuwse kastelen; deze niet aan zee grenzende natie heeft geen tekort aan ontzagwekkende bezienswaardigheden. Maar er is meer te vinden in dit Midden-Europese paradijs; het herbergt ook een schat aan weinig bekende tradities, gewoonten en folklore die gezinnen kunnen ontdekken. In deze blog neem ik je mee naar de immateriële wonderen van Tsjechië. 

Het immateriële erfgoed in Tsjechië is:

Slovácký Verbuňk: Tsjechoslowaakse dans

Slovácký Verbuňk is een mannelijke groepsdans, dat de basis kent uit improvisatie en geen strakke choreografie. Dansers zingen een lied, waarna ze onder begeleiding van instrumentale muziek dansen met de handen boven het hoofd. Er wordt gesprongen, gedraaid, geklapt en gehopt. Naarmate het lied vordert, neemt het tempo toe. Volgens de traditionele verhalen kunnen enkel Slavische jongens de dans op een juiste manier laten zien, omdat het bij hen in het bloed zit. Buitenlanders zullen nooit de dans werkelijk kunnen vertalen. 

De dans is sinds 2005 opgenomen op de Werelderfgoedlijst Unesco.

Carnaval in Tsjechië

De carnavalsoptochten in Hlinecko zijn een spektakel van intense vrolijkheid en bieden een ongeëvenaarde charme en cultuur. Mensenmassa's verzamelen zich om deel te nemen aan een avond vol traditionele culinaire lekkernijen, verfrissende drankjes en energieke dansen die iedereen uit zijn stoel doen opstaan! De levendige culturen hier creëren levendige herinneringen te midden van vreugdevolle festiviteiten - het is echt iets bijzonders voor zowel de plaatselijke bevolking als bezoekers.

Tsjechische carnaval is sinds 2010 opgenomen in de immateriële erfgoedlijst.

Tsjechische Valkerij op de lijst van Unesco

In hetzelfde jaar is ook de valkerij toegevoegd. Al duizenden jaren heeft Tsjechië een speciale band met roofvogels. Vierduizend jaar geleden beheersten zij al de valkerij - een kunst die een diepe band schept tussen jagers en deze prachtige dieren tijdens de jacht in een adembenemende natuurlijke omgeving.

De valken zijn zo getraind dat ze -terwijl ze de prooi effectief opjagen- een spektakel vertonen van de tocht. Prooi probeert op allerlei manieren te ontsnappen terwijl de vogel meebeweegt als een dans. Het geeft een spectaculaire strijd weer, dat op veel plekken in Tsjechië te zien is. Een echte aanrader.

Rit der koningen

Tijdens de traditionele, christelijke feestdagen komt vaak ook de rit der koningen tevoorschijn. Het gebruik, dat geen bekende oorsprong heeft, wordt met name in de regio’s Slovácko en Haná uitgevoerd. Vroeger kende heel Tsjechië het gebruik.

De bekendste legende omtrent de rit der koningen, komt voor uit het verhaal van koning Matthias I van Hongarije. Vermomd als meisje vluchtte hij voor koning Jiří z Poděbrad van Bohemen. Hij hield zelfs een roos vast in zijn mond, om niet herkend te worden. 

Het spel wordt gespeeld doordat een jongen met een roos in de mond en een lint om zijn hoofd, bovenop een wit paard het dorp binnenkomt. Mensen dansen om deze koning heen. Schijnbaar om de aandacht van hem af te houden. Het hele dorp feest mee met de traditionele herinnering, die sinds 2011 op de Unesco werelderfgoedlijst staat.

Marionetten op de Immaterieel Erfgoedlijst

Na vijf jaar stilte is in 2016 het poppenspel opgenomen op de lijst. Het Tsjechische poppenspel is een belangrijk cultureel en sociaal fenomeen, dat met name in de negentiende eeuw veel werd verspreid. Het poppenspel combineert toneel, zang en muziek tot een bijzonder schouwspel. De marionetten zijn wereldberoemd en kennen inmiddels ook hun eigen theaters en museums. Er worden veel varianten verkocht aan toeristen, maar de echte oude poppen kennen ieder een prachtig plekje op de hoogste plank. Ver van kinderhandjes. 

Immaterieel Erfgoed: Blauwdrukkunst

Naast feestelijkheden en speelgoed, is er ook een verftechniek opgenomen op de Werelderfgoedlijst. Het verven met natuurlijke indigo, dat van oorsprong uit China komt en later in Tsjechië is geïntroduceerd. Niet enkel Tsjechië kent deze ambacht, maar ook Oostenrijk, Hongarije, Duitsland en Slowakije verven met blauwdrukken. 

Op textiel wordt met een drukpers een patroon geperst. Dit kan met handgemaakte blokken worden gedaan, die soms tot wel driehonderd jaar oud zijn. Sommige drukken laten de lokale flora en fauna zien, terwijl andere enkel specifieke patronen hebben. Nadat de stof is bedrukt moet het een hele dag worden gedroogd, om daarna met indigo te worden geverfd. 

Geblazen kerstversieringen van Rautis

Het laatste immateriële erfgoed op de lijst, opgenomen in 2020, is de ambacht van de glazen kerstversieringen van het familiebedrijf Rautis in Poniklá. Dit bedrijf is het enige bedrijf dat de traditionele ambacht sinds 1902 beoefend en ook zal blijven beoefenen. 

Het vlotvaren op de rivieren in Zuid-Bohemen

In 2022 is er een traditionele Tsjechische activiteit  toegevoegd aan de Immateriële Unesco Werelderfgoedlijst. Namelijk het vlotvaren op de rivieren in Zuid-Bohemen! Dit ambacht wordt al sinds de 15e eeuw beoefend en is nog steeds levendig in de regio.

Het vlotvaren op de rivieren in Zuid-Bohemen was vroeger een belangrijk transportmiddel voor hout. De vlotten werden gemaakt van boomstammen en werden gebruikt om grote hoeveelheden hout stroomafwaarts te vervoeren. Tegenwoordig wordt het vlotvaren vooral gebruikt voor recreatieve doeleinden en als toeristische attractie.

Het vlotvaren is niet alleen een historische ambacht, maar ook een belangrijk onderdeel van de lokale cultuur en tradities. De vlotten worden nog steeds met de hand gemaakt en de vaardigheden worden van generatie op generatie doorgegeven. Het is een manier om de lokale geschiedenis en cultuur te behouden en te promoten.

De toevoeging van het vlotvaren aan de Immateriële Unesco Werelderfgoedlijst is een erkenning van de culturele waarde en betekenis van deze traditionele Tsjechische activiteit. Het draagt bij aan de bescherming en bevordering van het vlotvaren als een uniek cultureel erfgoed en als een bron van lokale identiteit en trots.