Bezoek de Joodse wijk in Praag
De Joodse wijk ligt in het Praagse stadsdistrict 1 en heet ‘Josefov’ in het Tsjechisch. In de tweede helft van de 18e eeuw noemde de mensen dit district ook wel Josefstadt. De Joodse wijk is makkelijk te vinden en ligt net even ten noorden van het oude stadsplein. Precies tussen de Moldau en het oude stadscentrum Staré Mesto in.
Het is een gezellige wijk waar je van alles tegenkomt. Van de meest bekende en luxe winkelstraat van Praag tot aan knusse straatjes. Vol met kledingboetiekjes en hippe bars en cafés. Daaromheen tref je in deze wijk natuurlijk ook nog een flink aantal heel bijzondere en grote Joodse monumenten aan. Deze bonte mengelmoes maakt Josefov tot een wijk die je niet mag missen tijdens je citytrip.
Praag is de eerste plek van Tsjechië waar Joden kwamen wonen en werken. Er wonen en werken in Praag al sinds de 10e eeuw Joden. Ook in andere Tsjechische steden zoals Mikulov, Boskovice and Třebíč zijn de Joodse wijken een bezoek zeker waard.
Vanaf de 13e tot aan de 19e eeuw legde het katholieke stadsbestuur handelsbeperkingen op aan de Joden in Praag. Ze mochten vanaf toen niet meer wonen waar ze wilden en woonden bij elkaar in deze Joodse wijk. Josefov was toen een wijk die bestond uit tientallen levendige en smalle straatjes vol winkels en handel.
Het nieuwe Josefov
Josefov is nu een prachtige wijk met brede lanen. Het ziet er hier tegenwoordig heel anders uit dan toen wanneer de wijk net als Joodse wijk werd aangewezen – en zoals die er eeuwenlang uitzag.
Dit komt doordat het stadsbestuur rond 1900 het stratenplan van Praag op dat van Parijs wilde laten lijken. Josefov werd hiervoor helemaal opnieuw opgebouwd. Het district ziet er sindsdien uit zoals je het nu ziet: met brede straten vol grote en rijk versierde Art Nouveau-huizen.
Joods Museum
Het Jewish Museum in Praag
Het enige dat na de grondige renovatie van hun wijk voor de Joden zelf overbleef waren hun synagogen, de oude en nieuwe Joodse begraafplaatsen en het Joodse stadhuis. Gelukkig zijn al deze gebouwen en plekken daarna wel goed bewaard gebleven. Ze zijn tegenwoordig bijna allemaal onderdeel van het Joods Museum.
Het Joods museum heeft een grote verzameling aan joodse kunst en veel informatie over de geschiedenis van Joden in Bohemen en Moravië. Dit waren de gebieden die tegenwoordig Tsjechië heten. Het museum bestaat verder onder andere uit de synagogen Maiselova, Pinkas, Klausova en Spaanse synagoge.
Verder heb je met je kaartje toegang tot de oude Joodse begraafplaats en een Joodse ceremoniezaal. Dit museum en de wijk trekken samen elk jaar meer dan 100.000 bezoekers. Je kunt met één combinatiekaartje zo goed als alle joodse plekken en gebouwen bezoeken. Alleen voor de Oude Nieuwe Synagoge en de Robert Guttmann Galerie heb je aparte toegangskaartjes nodig.
In de galerie zie je steeds tijdelijke tentoonstellingen van Joodse kunstenaars. Informatie over de synagoge staat verderop. Willen jij of je gezin niet naar alle Joodse gebouwen en plekken in de wijk? Dan kun je natuurlijk ook alleen een kaartje kopen voor het gebouw waar je wel naar binnen wil.
De Oude Nieuwe Synagoge
De Staronová synagoge
Deze synagoge heet in het Tsjechisch de Staronová synagoge en is al in de 13e eeuw gebouwd. Daarmee is het meteen ook de aller oudste synagoge in Tsjechië. En zelfs één van de oudste in heel Europa! Deze synagoge aan de Červenástraat is nog steeds in gebruik voor gebedsdiensten, maar je kunt er buiten de diensten om wel binnen kijken. Doe dat ook vooral. Want het gebouw is met zijn bijzondere inrichting met onder andere Hebreeuwse teksten en schilderingen zeker de moeite van jullie bezoek waard.
Holocaust herdenkplaats
De lijst aan de muur met overledenen van de Holocaust
De Pinkas synagoge aan de Širokástraat mag je eigenlijk ook niet overslaan als je in Praag bent. Al is het maar voor het met respect bekijken van de lange namenlijsten die in deze synagoge aan de muur hangen. Hierop staan de bijna 80.000 namen van Tsjechische Joden die tijdens de Holocaust door de nazi’s werden vermoord.
Net voor de Holocaust woonden er ongeveer 56.000 van de bovengenoemde 80.000 Joden in Praag. Zij werden tijdens de Holocaust bijna allemaal weggevoerd naar Kamp Terezin. Dit was een concentratiekamp dat nu als herdenkingsmuseum open is voor publiek. Je vindt het kamp ongeveer 60 km ten noordwesten van Praag. Ook het dorpje Lidice, 20 km ten westen van Praag, is zeer indrukwekkend.
Slechts 10% van de Tsjechische Joden heeft uiteindelijk de Tweede Wereldoorlog overleefd. Het is dan ook niet moeilijk voor te stellen hoe ontzettend ingrijpend deze periode is geweest voor de Tsjechische Joden en hoeveel waarde zij hechten aan een belangrijke herdenkingsplek zoals deze Pinkas synagoge. In deze bijzondere wijk herinnert de synagoge daarnaast ook aan de eeuwenlange onderdrukking van de Joden in het algemeen.
Monument voor Franz Kafka
Vlak bij de rijkversierde en Moors uitziende Spaanse synagoge staat een beeld van een reus zonder hoofd en handen. Maar wél met een klein mannetje op zijn schouders. Dit mannetje is Franz Kafka, een wereldberoemde Tsjechische schrijver van Joodse komaf. Kafka kreeg in deze wijk in 2003 zijn eigen monument in de vorm van dit bronzen beeld. Het verwijst naar één van zijn bekendste verhalen: Beschrijving van een gevecht.
Wil je nog een ander, ook heel bijzonder beeld van Kafka zien? Loop dan op de terugweg uit de Joodse Wijk ook even langs winkelcentrum Quadrio (Spálená 22), net buiten de Joodse wijk. Daar vind je een roterende en steeds van model veranderende sculptuur van het hoofd van de beroemde schrijver.
Het beeld is enorm groot en bestaat uit 42 onafhankelijk van elkaar bewegende glanzende roestvrijstalen schijven. Het beeld werd in 2014 gemaakt door de kunstenaar David Černý. Hij liet zich voor dit werk inspireren door Kafka’s boek ‘De Gedaanteverwisseling’ en verwijst indirect ook naar de psychische problemen waarmee Kafka regelmatig worstelde.
Joodse begraafplaats
Misschien is dit niet de eerste plek waar je aan denkt als uitje tijdens een gezellige citytrip. Toch is ook de Joodse begraafplaats van Praag een bezoek waard. De begraafplaats is doordat hij zo groot en ook erg oud is (13e-eeuws) erg bijzonder. Je vindt hier meer dan 12.000 grafstenen van mensen die er tot aan 1784 begraven werden.
Het aantal graven ligt zelfs nog hoger, maar deze kun je niet allemaal zien. Dit komt doordat een kenmerk van Joodse begraafplaatsen is dat de graven volgens Joodse wetten nooit verwijderd mogen worden. Is de begraafplaats vol? Dan leggen ze een tweede begraafplaats aan of maken een dubbele rij graven boven elkaar. De onderste graven zie je dan dus niet meer. Naast de grafstenen en losse graven zijn er hier ook nog twintig grote graftombes van Joden die belangrijk waren voor de stad, zoals de Rabbi Löw en Rabbi Oppenheimer.
Joods Raadhuis
Dat de Joden een eigen raadhuis hadden is bijzonder. Nergens anders in de wereld hadden Joden binnen hun getto’s een eigen bestuur en raadhuis. Dat dit in Praag wel zo was, kwam doordat de Praagse Joden in 1648 met de Tsjechen meevochten tegen de Zweden op de Karelsbrug. Als dank kregen ze een eigen bestuur, een raadhuis, een klokkentoren en een rechtbank. Op één van de muren van het raadhuis zie je als je goed kijkt een klok waarop Hebreeuwse cijfers van rechts naar links draaien voor het aangeven van de tijd.
Parízská
Tot slot nog een plek in de wijk die misschien wel de meeste bezoekers trekt, maar dan niet speciaal door het Joodse karakter ervan. In de drukte van deze bekende Praagse winkelstraat herinnert er nog weinig aan de Joodse geschiedenis van deze plek. Toch zit er ook aan deze straat, vooral door de ligging ervan, voor de Joden een verhaal vast. De straat verbindt de Moldau namelijk rechtstreeks met de oude stad van Praag. En deze vormde direct na de aanleg ervan al een ruime doorgang naar het centrum. Ideaal voor als je iets bijzonders met de achterliggende wijk van plan bent.
In de loop der eeuwen waren Joden helaas ook in Praag regelmatig het mikpunt van vervolging en moord. Zo ook in de Tweede Wereldoorlog. Een duistere periode, waarin de Duitsers elke Joodse wijk in Europa met de grond gelijk maakten om zo alle sporen van Joden uit te wissen. Toch bleef Josefov overeind, inclusief de Joodse monumenten. Dit kwam omdat Hitler in Josefov een door hem bedacht ‘Exotisch museum van een uitgestorven ras’ wilde bouwen. Gelukkig is dit museum van Hitler er nooit gekomen en ziet Josefov er wat stratenplan betreft nog net zo uit als in de 19e eeuw.
Shoppen en relaxen in Josefov
Tegenwoordig is de Parízská Trida de ‘Champs-Élysées’ van Praag vooral een populaire winkelstraat. Juist daardoor is het de meest drukke straat van de wijk. Je vindt er veel dure merkwinkels zoals Dior, Armani en Louis Vuitton, Rolex en Cartier. Maar ook vind je er boetiekjes van beroemde Tsjechische ontwerpers, een groot aanbod aan luxe restaurants en hippe cafés en bars. De ideale plek om na een rondwandeling door de Joodse wijk even lekker je ogen uit te kijken.
Wil je tijdens je citytrip echt alles leren over de indrukwekkende geschiedenis van de Joodse wijk? Boek dan een stadswandeling onder leiding van een gids bij het kantoor van de toeristen informatie in het centrum van de stad. Of ga met het hele gezin of samen op stap met een eigen versie op papier, je telefoon of tablet.
