Tatra in Tsjechië

De Tatra autofabriek vind je in het oosten van Tsjechië. In de stad Kopřivnice, op een kleine 1200 kilometer vanaf Utrecht. Ooit was dit gebied vol staalfabrieken en dus de ideale plek voor het beginnen van een autofabriek. Hieronder lees je hoe het allemaal begon. En hoe het tot aan de Dakar-rally en een aflevering van Wie is de Mol van 2021 verder ging….

Geschiedenis van de Tatra fabriek

In 1850 heette Kopřivnice nog Nesseldorf en bouwde wagenbouwer Ignác Šustala er wagens voor paarden. Hij merkte de groeiende vraag naar spoorwagons op en zocht een compagnon. Samen breidden ze de fabriek met de bouw van spoorwagons. De economie groeide door en zo kwam er ook vraag naar auto’s. De Tsjechische fabrikanten waren slim en speelden daarop in. 

En zo rolden in 1897 de allereerste personen- én vrachtauto uit de werkplaats in Nesseldorf. Eén van de oudste en nog steeds bestaande automerken van Europa was een feit. Onder de naam ‘Nesseldorfer Wagenbau Fabriks Gesellschaft’. De fabriek produceerde auto’s met een 2-cilinder boxermotor achterin. 

En het ging lekker door. In mei 1898 vertrok er een nieuw model, de ‘NW Präsident’, vanaf het fabrieksterrein en reed met 4 passagiers en een gemiddelde snelheid van 22km/uur in 14 uur naar Wenen. Een toptijd in die dagen! Wil je de allereerste Präsident-auto met eigen ogen zien? Bezoek dan:

• A. Het Tatra museum in Kopřivnice
• B. Het Technisch Museum in Praag.

Na de Eerste Wereldoorlog ontstond de nieuwe republiek Tsjecho-Slowakije. Ander land, andere bedrijfsnaam en dus heette Nesseldorfer vanaf 1919 ‘Tatra’, vernoemd naar het even verderop gelegen gebergte. Meer informatie over de klassiekers van Tatra vind je terug in dit boek.

Tatra fabriek tijdens de Tweede Wereldoorlog

De Tatra fabriek groeide en bouwde opnieuw treinwagons en zelfs een paar complete vliegtuigen. Dit stopte nadat in 1939 de Tweede Wereldoorlog in Tsjecho-Slowakije uitbrak. Tatra bouwde in de oorlogsjaren bijna alleen nog maar vrachtwagens en motoren voor tanks. Allemaal voor het Duitse leger. De Duitsers wisten waar ze kwaliteit moesten halen. Die enorme kracht en kwaliteit dankten de auto’s en motoren van Tatra aan Hans Ledwinka. Hij werkte al in 1897 bij Nesseldorfer als hoofdconstructeur en deed dat tijdens de oorlog nog steeds. 

Ledwinka was erg goed in zijn vak. Autokenners noemen zijn naam vaak in één adem met Ferdinand Porsche. Of de klassieke Tatra’s even goed of misschien zelfs wel beter zijn dan Porsches? Deel je mening op Facebook en laat ons weten wat jij van deze stelling vindt. 

Een 2-cilindermotor werkt zonder radiator. Daardoor kregen de Tatra’s al vanaf net voor de oorlog hun zo kenmerkende dichte voorkant. Het merk dankte zijn populariteit dus niet alleen aan de sterke motoren. Ook de opvallende vormgeving deed wonderen. ‘Gespierd’ gestroomlijnd sierden ze de Europese wegen. Tijdens de oorlog lag de productie van personenauto’s bijna stil. De T57A was het enige type dat de fabriek nog bouwde. 

Tatra onder de communisten

Na de Tweede Wereldoorlog zat Ledwinka in de gevangenis. De Tatra fabriek werd een staatsbedrijf en heette daarom ineens ‘Tatra národní podnik’. Het ontwerpen van een nieuw model auto viel tegen zonder Ledwinka. Daarom zochten fabrieksmedewerkers hem volgens de verhalen ’s nachts voor advies op in de gevangenis. 

Dit bracht de autowereld de op en top communistische en dus vooral praktische en veel gebouwde T600 Tatraplan. Verkrijgbaar in zwart of zwart. Toch bouwde Tatra ook onder de communisten af en toe wel wat gekleurde auto’s. In blauw/wit en rood/geel. De Tatraplan had het typische Tatra ruggengraatchassis met een centrale buisconstructie. En de luchtgekoelde 4-cilinder motor lag achterin. Naast de Tatraplan bouwde de fabriek in deze tijd vooral motoren. En vrachtwagens zoals de beroemde Tatra 111. 

Na het einde van de Sovjet-Unie in 1989 verdween de vraag naar auto’s. Vanuit andere communistische landen kwamen geen orders meer. De vrachtwagendivisie draaide wel door doordat de fabriek zich specialiseerde. Tatra werd een marktleider in het bouwen van vrachtwagens met sterke chassis voor militaire voertuigen en off-road kippers. Met de productie van personenauto’s ging het steeds slechter. De laatste paar auto’s verkocht het bedrijf in 1999 met hele grote moeite zonder winst.

Tatra anno 2021

Tatra ging uiteindelijk in 2013 failliet, maar krabbelde dankzij steun van onder andere DAF Trucks toch weer helemaal op. De fabriek bouwt vandaag de dag een kleine duizend typische off-road vrachtwagens per jaar. Het vrachtwagenmerk wordt de laatste jaren ook buiten Tsjechië steeds populairder. Zo rijden de vrachtwagens al sinds 1986 bijna altijd wel ergens vooraan in de Dakar-rally. De Tsjechische rallyrijder Karel Loprais won de rally tussen 1988 en 2001 maar liefst 6x met een Tatra. Ook in de rally van 2021 laat het merk van zich horen. Met steeds minimaal 1 of 2 auto’s in de top-10 ranking.

De nieuwe vrachtauto’s hebben een DAF cabine en motor. Met een Tatra chassis doen ze het goed in het zware en off-road transport. Vooral als kipper is het merk weer helemaal ‘hot’ bij de Nederlandse bouwbedrijven. Heb jij zelf al ergens een Tatra/DAF kipper gespot op de Nederlandse wegen? Of wil je meer informatie over Tatra? Laat het weten via de Facebookpagina’s van Tatra Nederland of Tatra Trucks in Nederland. Of boek een reis naar Tsjechië en verlekker je aan de klassiekers in Kopřivnice of Praag.