Tsjechische kersttradities: Kerstdiner, karper en bijgeloof

Tsjechische kersttradities: De lampjes van de kerstboom branden, de hele familie zit om tafel en heerlijke geuren komen uit de keuken. Štědrý večer, zoals kerstavond in Tsjechië wordt genoemd, is de belangrijkste feestdag in Tsjechië en gaat gepaard met vele tradities.

Karper in de badkuip, op het bord en in de portemonnee

Karper voor de kerstmaaltijd. Foto: Julie Vrabelova, Czech Tourism

Tsjechen hebben nooit problemen om een kerstmaal te bedenken. Ieder jaar staat er karper met aardappelsalade op het menu. Voor kerst staan er op iedere straathoek zwarte tonnen met levende karpers erin. Tsjechen kopen een of twee vissen en houden deze vervolgens een paar dagen in hun badkuip als een soort huisdier.  Het eten van karper is sinds de 19^de eeuw een traditie geworden en heeft een religieuze betekenis. In Tsjechië is 24 december een vastendag en volgens het Christelijke geloof  mag er op een vastendag alleen vis worden gegeten. Aan karper zit lekker veel vlees, zodat de hele familie mee kan eten. Karperschnitzel met aardappelsalade is sindsdien een onmisbaar symbool van de Tsjechische kerst. Ook de schubben van de vis hebben een symbolische betekenis. Het is gebruikelijk om een stukje van de schubben te bewaren in de portemonnee. De gedachte hierachter is dat het ervoor zorgt dat er voor het nieuwe jaar geen geldzorgen zullen zijn.

Het gouden varken

Het bewaren van de schubben van de karper is één van de vele Tsjechische manieren om de toekomst te voorspellen. Maar in Tsjechië zijn er veel meer bijgeloven.  Tijdens het kerstdiner is het bijvoorbeeld van boze om van tafel te gaan, dat brengt ongeluk. En op de dag zelf mag er niet gegeten worden tot het kerstdiner. Een hele uitdaging als er overal lekkernijen staan en bijna niemand houdt zich er dan ook aan. Wie het wel volhoudt, zo zeggen ze, ziet een goud varken wat een goed teken is.

Schoenen gooien en appels doorsnijden

Een traditie met kerst is het gooien van schoenen door jongedames. Als de neus van de schoen naar de deur wijst, zal het meisje trouwen binnen een jaar. Wanneer de schoen in de tegenovergestelde richting wijst, zal het meisje single blijven voor minstens een jaar. Een appel doorsnijden is ook een Tsjechische traditie. Wie het volgende jaar een goed en gezond jaar wil hebben moet een appel doorsnijden in de helft. Wanneer de zaden in de appel eruit zien als een vijfpuntige ster, zal iedereen aan tafel gezond blijven. Maar is het geen ster dan is het mogelijk dat iemand ziek wordt. Een andere kerstgewoonte is om een halve walnotendop met een kaarsje erin aan te steken en in het water te plaatsen. Blijft het ‘bootje’ drijven dan staat er een goed jaar te wachten, als het bootje zinkt, is het een minder goed teken.

Baby Jezus en de nachtmis

Kerst in Praag. Foto: Julie Vrabelova, Czech Tourism

Na het kerstdiner rinkelt een belletje en dat betekent dat de cadeaus uitgepakt mogen worden. In Tsjechië zijn de cadeautjes niet door de kerstman gebracht maar door baby Jezus. Hoe baby Jezus eruit ziet weet niemand en iedereen heeft een andere voorstelling; een kindje, een oude man, een engel of een ster. Na het uitpakken van de cadeaus gaat men naar de nachtmis. Gelovig of niet, iedereen gaat naar de kerk en het is er dan ook vaak bomvol. Tijdens de nachtmis ontbreekt de ‘Rybovka’ niet. Deze religieuze muzikale compositie, genaamd ‘Česká mše vánoční’ ofwel ‘Boheemse Herdersmis’ gecomponeerd door de Tsjech Jakub Jan Ryba, vertelt het verhaal van de geboorte van Jezus van Nazareth en de komst van de herders in Bethlehem.

Benieuwd naar leuke Tsjechische kerstcadeaus? Lees hier meer.