Tsjechische gebouwen met een verhaal

Denk je aan bijzondere gebouwen in Tsjechië, dan heb je het al snel over de Praagse Burcht, de Karelsbrug en de (andere) bekende en indrukwekkende kastelen en burchten die door het hele land te vinden zijn. Toch zijn er meer Tsjechische gebouwen die, vanwege hun belang voor de geschiedenis van de Tsjechische Republiek, de moeite van een bezoek waard zijn. Dit artikel zet tien van deze ‘Tsjechische gebouwen met een verhaal’ voor je op een rijtje.

Deze Tsjechische gebouwen zijn als het ware de stille getuigen van de tijd. Ze weerspiegelen andere tijdperken, in sommige gevallen zelfs eeuwen of millennia, en hebben dikwijls een cruciale rol gespeeld in de geschiedenis van een land. In september en oktober vieren de Tsjechen twee belangrijke dagen. Allereerst is er 28 september, de dag van de Heilige Vaclav: op deze dag wordt de moord op patroonheilige St. Wenceslas (Vaclav) herdacht. Op 28 oktober staat de totstandkoming van Tsjechië als onafhankelijke staat centraal. Lees verder en ontdek welke gebouwen een sleutelrol hebben gespeeld in de Tsjechische historie en alleen daarom al een bezoek waard zijn!

1. Ještěd-televisietoren

In het Jizera-gebergte ligt de Ještěd-televisietoren, die beschouwd kan worden als een van de meest opmerkelijke gebouwen van Tsjechië. Architect Karel Hubáček tekende voor het ontwerp van deze futuristisch ogende toren, die tevens als hotel dienst doet. Het leverde hem de prestigieuze Auguste Perret-prijs op, die wordt uitgereikt voor architectonische ontwerpen die vanuit technologisch oogpunt opvallend vernieuwend zijn. De toren is alleen te voet of met een kabelbaan te bereiken. In de zendmast zelf wacht je een onvergetelijk uitzicht over Noord-Bohemen. Wil je echt iets speciaals? Overweeg dan een diner of zelfs een overnachting op deze unieke plek!
 Vakantiehuizen in Noord-Bohemen

2. Villa Tugendhat

In Brno vind je Villa Tugendhat. Ontworpen door de bekende architect Ludwig Mies van der Rohe, de vader van de moderne architectuur, is dit een waar juweel als het gaat om de zogeheten functionalistische bouwkunst. Niet voor niets staat deze indrukwekkende villa op de Werelderfgoedlijst van UNESCO. De rijke industrieel Tugendhat liet dit imposante pand in 1930 bouwen voor zijn dochter, Greta. Hij telde er een bedrag voor neer waar destijds dertig gezinnen een prima woning voor hadden kunnen kopen! Helaas voor de familie Tugendhat duurde hun woongenot slechts acht jaar; vanwege hun joodse achtergrond ontvluchtten zij in 1938 de nazi’s, die de villa bezetten. De markante villa maakte nog het nodige mee voordat hij in 1969 werd bestempeld als nationaal cultureel erfgoed en in 2001 als cultureel werelderfgoed.

3. Het Dansende Huis

In het centrum van Praag ligt het , ofwel het dansende huis. Dit in het oog springende pand, van de hand van de Tsjech Vlado Milunić en de Canadees Frank Gehry, staat aan de oever van de Moldau. Het ontwerp, dat tijdens de bouw nogal controversieel was vanwege zijn moderne uitstraling, is een eerbetoon aan het bekendste danskoppel aller tijden, Ginger Rogers en Fred Astaire. Het swingende bouwwerk, dat in 1996 werd voltooid, werd door het prestigieuze Times magazine uitgeroepen tot het beste ontwerp van dat jaar. Je kunt dit vernieuwende gebouw van buiten én van binnen bewonderen; het huisvest niet alleen kantoren, maar ook een galerie, een café en een restaurant. 

4. Bedevaartskerk van Santini

Nabij Žďár nad Sázavou vind je de Bedevaartskerk St. Johannes van Nepomuk, op de Zelená Hora, ofwel de Groene Heuvel. De kerk is een van de belangrijkste creaties van de barok-gotische Tsjechische architect Jan Blažej Santini-Aichel. Omdat Santini, die werd geboren in 1677, deels verlamd was, kon hij zijn vaders metselbedrijf niet overnemen. Toch leerde hij het vak, terwijl hij zich daarnaast verdiepte in schilderwerk. In Rome bekwaamde hij zich vervolgens in de architectuur. Eenmaal weer terug in Tsjechië ontwierp hij meerdere gebouwen, die deels bewaard zijn gebleven. Hieronder vallen het klooster in Plasy, de Maria Hemelvaart-kloosterkerk in Kutná Hora en het Kolowrat-paleis in Praag. Om de bedevaartskerk op de ‘Groene Heuvel’ te bezoeken, moet je de nodige trappen beklimmen. Maar dan kun je ook met eigen ogen dit verbazingwekkende bouwwerk bewonderen waarin Santini op unieke wijze de barokke en gotische stijl combineerde met een rijke symboliek. Zo paste hij in zijn ontwerpen veelvuldig het getal drie toe – een verwijzing naar de Heilige Drie-eenheid. 

5. Het Kuks-hospitaal

In Oost-Bohemen is het Kuks-hospitaal een absolute ‘must see’. Het barokke gebouw werd een aantal jaren geleden grondig gerenoveerd en is nu een tripje des te meer waard. In het ziekenhuis werden gepensioneerde soldaten verzorgd. De interessantste delen zijn de Heilige-Drie-eenheidskerk en een van de oudste apotheken uit de Tsjechische Republiek. Wat het Kuks-ziekenhuis echt uniek maakt, is de medewerking van de best denkbare kunstenaars uit de tijd van de bouw, zoals Giovanni Batista Alliprandi en beeldhouwer Matyáš Bernard Braun. De laatste creëerde voor dit hospitaal de beeldhouwwerken van de Deugden en Ondeugden in de typerende Boheemse Barok-stijl. Die moet je echt gezien hebben!

6. De Žižkov-toren 

De roem van de Praagse Žižkov-toren heeft bepaald geen positieve achtergrond: deze markante zendmast in de wijk Žižkov (die wel het Montmartre van Praag wordt genoemd) is verkozen tot het op een na lelijkste gebouw ter wereld! Hoewel de bewoners van Praag destijds fel gekant waren tegen de bouw, zijn ze er inmiddels aan gehecht geraakt. Hetzelfde geldt voor de ‘Zwarte Baby’s’ van kunstenaar David Cerny, die sinds het jaar 2000 langs de toren omhoog kruipen. Vast staat dat het uitzicht over Praag fantastisch is vanaf deze toren, of je nu op het uitzichtpunt op 95 meter hoogte bent, of geniet van een kop koffie in het restaurant op 63 meter. In het ‘Eén-kamer-hotel’ kun je zelfs overnachten met Praag ‘aan je voeten’!

7. Kubistische bezienswaardigheden

De samensmelting van architectuur en een specifieke artistieke stijl als het kubisme lijkt een typisch Tsjechische specialiteit.    Onder leiding van Josef Gočár lieten architecten zich inspireren door de uitgangspunten van de moderne kunst en probeerden ze deze terug te laten komen in hun gebouwen. Dat ze hierin uitstekend slaagden, blijkt onder meer uit het kubistische Huis van de Zwarte Madonna in Praag, het kuurpaviljoen in Lázně Bohdaneč en meerdere villa’s in Olomouc. 

8. Het Expo Paviljoen

In 1958 won wat toen nog Tsjechoslowakije heette de eerste prijs tijdens de Expo 1958 Wereldtentoonstelling. Het ontwerp, dat tijdens deze internationale cultuurwedstrijd werd geroemd als modern, elegant en eenvoudig, won naast de felbegeerde Gouden Ster maar liefst dertien andere prijzen. Na de tentoonstelling (in Brussel) werd het paviljoen verplaatst naar Praag, waar het in de wijk Letná weer werd opgebouwd. Het is tegenwoordig niet voor publiek toegankelijk, maar je kunt het aan de buitenkant bewonderen. Natuurlijk wandel je dan ook meteen door het prachtige Letná Park, een lommerrijke oase vol lieflijke plekjes en fraaie doorkijkjes naar de Praagse binnenstad.

9. Terezín (Theresienstadt)

Terezín, ofwel Theresienstadt, was tijdens de Tweede Wereldoorlog een Joods getto en een concentratiekamp van de Nazi’s. Vandaag de dag is het een nationaal monument waar op verschillende plaatsen de oorlog wordt herdacht en in beeld wordt gebracht. Op deze plek maak je op indringende wijze kennis met een zwarte periode uit de Tsjechische geschiedenis. Overigens is de oudere voorgeschiedenis van Terezín ook een kennismaking waard: de stad werd aan het eind van de achttiende eeuw als vestingstad gesticht door Keizer Jozef II – hij noemde de vesting naar zijn moeder, Maria Theresia. Je vindt er tegenwoordig ook het Museum van Franz Jozef I, waar je een duidelijk beeld krijgt van het leven van deze keizer aan het Oostenrijks-Hongaarse Hof. 

10. Zlín (bekend van de Bata-schoenen)

Zlín, dat ligt in het zuidoosten van Tsjechië, wordt vooral geassocieerd met Tomas Bata, die van hieruit zijn schoenenimperium opbouwde. De geschiedenis van Bata is wat je noemt een succesverhaal: vandaag is de naam Bata terug te vinden op schoenenzaken over de hele wereld. Tomas Bata zorgde ervoor dat de infrastructuur van Zlín aan alle eisen voldeed die de bloeiende schoenenindustrie eraan stelde. Verwacht je daarom lelijke, snel uit de grond gestampte constructies, dan is deze stad een aangename verrassing. Zlín laat zien dat functionaliteit en schoonheid uitstekend samen kunnen gaan. Het gedachtegoed van (onder meer) architect Le Corbusier is dan ook duidelijk terug te zien in het ontwerp van de stad.