Ben je geïnteresseerd in waar Tsjechen hun kerstbomen mee versieren? Wil je doordringen in de geheimen van de productie van kerstversieringen die op de UNESCO-lijst staan of ben je benieuwd welk bedrijf ook kerstballen mocht afleveren bij Britse koning of Belgische koningin? Wil je ook graag een Tsjechisch glinsterend juweel aan je eigen kerstboom? Dan ben je aan het juiste adres!
Een reis langs kerstballenfabrikanten
Fonkelende kerstballen sieren al jaren de kerstbomen van ieder huishouden, maar toch werd deze traditie pas eind 19de eeuw echt populair. In Tsjechië groeide in die tijd ook de productie van glasdecoraties, voortbouwend op eeuwenoude Boheemse kristaltradities, en ontstonden de eerste handgemaakte ornamenten die tegenwoordig wereldwijd geliefd zijn. Wie deze feestelijke geschiedenis en het vakmanschap van dichtbij wil beleven, kan een reis maken langs de Tsjechische kerstballenfabrieken, waar vakmanschap, design en erfgoed samenkomen.
Video: het maken van Tsjechische kerstdecoratie, YouTube
Rautis: Glazen kralen met UNESCO-status
In het dorp Poniklá, aan de voet van het Reuzengebergte, bevindt zich Rautis, een familiebedrijf dat het unieke ambacht van versieringen met glazen kralen levend houdt. Deze techniek is door UNESCO erkend als immaterieel cultureel erfgoed en wordt nergens anders ter wereld nog op traditionele wijze beoefend. Tijdens een rondleiding zie je hoe de glazen kralen één voor één worden geblazen, met de hand geregen en tot sprankelende stervormen of engelen verwerkt worden. Bezoekers kunnen bovendien in de werkplaats hun eigen ornament maken.
Foto: Glazen kerstkralen van Rautis, Tomas Brabec
Kerstballen uit de Kristalvallei
Decor by Glassor is een Tsjechisch design- en glasproductiebedrijf, gevestigd in de Kristalvallei in Noord-Bohemen. Deze regio staat bekend om haar eeuwenoude traditie van glasblazen en fijn kristal. De kerstballen van Decor by Glassor zijn stijlvol en modern en omvatten ook figuren geïnspireerd op de natuur, dieren en Tsjechische sprookjesfiguren. In Liberec en Praag vind je een winkel van Decor by Glassor waar je naast glazen kerstballen ook interieur- en designartikelen kunt kopen.
Foto: Kerstballen van Glassor, VisitCzechia
Glasblazerij Ozdoba
In Dvůr Králové maakt de glasblazerij Ozdoba al meer dan een eeuw mondgeblazen en handbeschilderde kerstballen, van klassieke bloemmotieven tot speelse figuurtjes als groenten of insecten. Uniek zijn de kerstballen met "ui-patronen", geïnspireerd op oude Boheemse volkskunst en Chinees aardewerk. Daarnaast produceert het familieatelier gelimiteerde Fabergé-kerstballen, elk met serienummer en echtheidscertificaat. Bezoekers kunnen het hele jaar door de fabriek en winkel bezoeken, met rondleidingen op reservering. Vanaf half november zijn er meerdere Ozdoba winkels in Praag.
Kerstballenfabriek Vánoční ozdoby, DUV-družstvo
De grootste kerstballenproducent van het land is Vánoční ozdoby, DUV-družstvo, met een geschiedenis van meer dan 90 jaar. Deze coöperatie uit Oost-Bohemen behoort zelfs tot de grootste producenten in de EU. Ongeveer 87% van de totale productie wordt geëxporteerd naar het buitenland en zelfs in Nederland is er een kans om de handgemaakte glazen kerstballen tegen te komen. Het bedrijf is tevens gevestigd in Dvůr Králové waar je de winkel kunt bezoeken.
Video: kerstdecoratie gemaakt door Vánoční ozdoby, DUV-družstvo
Kerstballenfabriek HAN Design
Niet ver daarvandaan, in Jičín, creëert HAN Design de kerstballen die zelfs hun weg vinden naar het Britse koningshuis en het Europese Parlement. Hun collectie telt meer dan 16.000 decorpatronen in 600 kleurtinten. De kerstballen voor dit jaar zijn geïnspireerd op tijdloze klassiekers, maar ook de natuur en de magische vormen van de winter. Tijdens een bezoek aan de fabriek kunnen gasten niet alleen het productieproces volgen, maar ook zelf een bal versieren.
Foto: Kerstdecoratie van HAN Design, VisitCzechia
Moravische kerstballen
Verder naar het oosten in de regio Moravië maakt het bedrijf Irisa al sinds 1920 handgemaakte ornamenten in de streek Walachije. Hier ademt elke kerstbal folklore en geschiedenis. Bezoekers leren hoe de verfijnde glasdecoraties worden geblazen, geschilderd en gepolijst voordat ze wereldwijd hun weg vinden naar kerstbomen.
In Opava, in het noordoosten van Tsjechië, produceert Slezská Tvorba al meer dan 70 jaar kerstballen met de hand. Hun specialiteit? Gepersonaliseerde ornamenten. Op de kerstballen of harten wordt een naam of wens geschilderd. Ook hier biedt een excursie een kijkje in alle fasen van het maakproces.
Foto: Kerstballen van Slezská Tvorba, VisitCzechia
Een museum vol kerstmagie
En over Jablonec nad Nisou gesproken, we kunnen niet anders dan één geweldige kersttip noemen. Het is in deze stad, het thuisland van Tsjechische sieraden, dat je een museum vindt dat ze nergens anders ter wereld hebben! Het Museum voor Glas en Sieraden in Jablonec nad Nisou is het enige museum ter wereld dat de velden bestrijkt van glas en sieraden samen, met twee nooit eerder vertoonde tentoonstellingen! Hier kun je niet alleen stukken bewonderen uit een van de belangrijkste glascollecties van Europa, maar ook glinsterende schatten uit de grootste openbare collectie glazen kerstversieringen ter wereld!
Foto: Kerstballen in het Glasmuseum in Jablonec nad Nisou, VisitCzechia
Glasfabriek Koulier
Tijdens de excursie kun je ook onder de handen van glasmakers en schilders kijken in de glasfabriek Koulier in Oflenda in Vysočina. De kerstversieringen van het bedrijf, dat de lokale productietraditie volgt die teruggaat tot de 17e eeuw, versieren niet alleen de kerstbomen in Chateau Loučeň. Elegante ballen en diverse ornamenten van geblazen glas schitterden pas echt in 2022, toen ze tijdens het Tsjechische voorzitterschap de Tsjechische kerstboom in het Europees Parlement in Brussel versierden. Koulier biedt excursies aan en in de plaatselijke winkel kun je kiezen uit art nouveau decoratie, glazen ballen met handgeschilderde bloemen, glazen vissen met gevederde staarten of folkloristische motieven.
Foto: Kerstdecoratie van glasfabriek Koulier in Oflenda, VisitCzechia
Een kerst vol traditie
Niet alle Tsjechen versieren hun boom met glas. Het gebruik van natuurlijke materialen zoals stro, maïsbladeren of peperkoek zijn ook populair. Alle soorten en maten kerstversiering kun je vinden op de kerstmarkten in Praag, Brno, Olomouc en andere steden.
